Δευτέρα 25 Δεκεμβρίου 2023

Η δύναμη της μη βίας

Το νέο αυτό βιβλίο της Τζούντιθ Μπάτλερ δείχνει πώς μια ηθική της μη βίας πρέπει να συνδέεται με μια ευρύτερη πολιτική πάλη για την κοινωνική ισότητα. Επιπλέον, υποστηρίζει ότι η μη βία παρανοείται συχνά ως μια παθητική πρακτική που πηγάζει από μια φιλήσυχη περιοχή της ψυχής, ή ως μια ατομικιστική ηθική σχέση με υπάρχουσες μορφές εξουσίας.
Στην πραγματικότητα όμως, η μη βία είναι μια ηθική θέση που εμπλέκεται βαθιά στο πολιτικό πεδίο. Μια επιθετική μορφή μη βίας δέχεται ότι η εχθρότητα είναι κομμάτι της ψυχικής μας συγκρότησης, αλλά αναγνωρίζει την αμφισημία ως τρόπο ελέγχου της μετατροπής της επιθετικότητας σε βία. Κάθε σύγχρονη πρόκληση για μια πολιτική της μη βίας υποδεικνύει ότι υπάρχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με το τι μετρά ως βία και ως μη βία. Η διάκριση μεταξύ των δύο μπορεί ωστόσο να επιστρατεύεται για να επικυρωθεί το κρατικό μονοπώλιο στη βία.
Η θεώρηση της μη βίας ως ηθικού προβλήματος στο πλαίσιο μιας πολιτικής φιλοσοφίας απαιτεί μια κριτική του ατομικισμού, όπως και μια κατανόηση των ψυχοσωματικών διαστάσεων της βίας. Η Μπάτλερ αντλεί από τον Φουκώ, τον Φανόν, τον Φρόυντ και τον Μπένγιαμιν για να δείξει πώς η απαγόρευση της βίας δεν κατορθώνει να συμπεριλάβει ζωές που θεωρούνται μη πενθήσιμες. Εξετάζοντας τους τρόπους με τους οποίους «φυλετικές φαντασιώσεις» υπεισέρχονται σε δικαιολογήσεις της κρατικής και διοικητικής βίας, η Μπάτλερ δείχνει πώς η βία αποδίδεται συχνά σε όσες και όσους εκτίθενται περισσότερο στις θανάσιμες επιπτώσεις της.


«Το βιβλίο προβάλλει δύο αλληλένδετα επιχειρήματα, ένα περί ατόμων κι ένα άλλο περί ομάδων. Και τα δύο ζητούν να φωτίσουν το πρόβλημα της περιχαράκωσης του εαυτού μέσα σε κλειστά σύνορα. Η μη βία απαιτεί να κατανοήσουμε μια σχεσιακή εκδοχή του εαυτού, τέτοια που να διατηρεί κοινωνικούς δεσμούς πέρα από κοινοτικά και εθνικά σύνορα. Η κριτική του ατομικισμού ξαναβάζει στο παιχνίδι φεμινιστικές κριτικές του φιλελεύθερου ατομικισμού, υποστηρίζοντας ότι ορισμένες μορφές αποκήρυξης της εξάρτησης αποδεικνύονται βασικές συνιστώσες των αρσενικών προτύπων αυτάρκειας. Η μη βία απαιτεί να κατανοήσουμε τις σχέσεις με τους άλλους ως συστατικές αυτού που είμαστε. Ο ατομικισμός βασίζεται στην άρνηση αυτής της σχεσιακότητας. Αν επιβάλουμε τοπικά, εθνικά, θρησκευτικά, φυλετικά και έμφυλα όρια στις σχέσεις που μας προσδιορίζουν, προβαίνουμε σε ομαδικές ταυτίσεις που αναπαράγουν τη λογική των αποκλεισμών στην οποία αντιτάσσεται η μη βία». Τζούντιθ Μπάτλερ (από συνέντευξή της στο The Nation, 13-5-2020).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου