Σάββατο 29 Δεκεμβρίου 2018

Η Παιδεία κατά τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη

«Ο άνθρωπος, λέει ο Πλάτωνας, είναι ήμερο ζώο και, αν τύχει να έχει σωστή και πετυχημένη παιδεία, γίνεται θεϊκότατο και ημερώτατο ζώο· αν όμως δεν ανατραφεί ικανοποιητικά, ή αν ανατραφεί κακά, γίνεται αγριότατο απ’ όλα τα ζώα, που τρέφει η γη, [«Άνθρωπος δε ήμερον (=ζώον), όμως μην παιδείας ορθής τυχόν και φύσεως ευτυχούς, θειοτάτον, ημερότατόν τε ζώον γίγνεσθαι φιλεί, μη ικανώς δε ή μη καλώς τραφέν (=ανατραφέν) αγριώτατον οπόσα φύει, γη», Νόμοι ΣΤ 766 a]. Κατά τον Πλάτωνα η πολιτεία με τους νόμους της πρέπει να ρυθμίζει την παιδεία των νέων. Η παιδεία, λέει, είναι τράβηγμα κι οδήγηση των παιδιών προς ό,τι έκρινε ο νόμος σωστό να λέγεται σ’ αυτά κι έχει κριθεί για σωστό κι από τους πιο αρμόδιους στα ζητήματα παιδείας κι από την πείρα των ηλικιωμένων, [Πολιτεία Δ 424 a]. Κι ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι ο νομοθέτης πρέπει να ενδιαφέρεται για την παιδεία των νέων, αν θέλει το καλό της πολιτείας, γιατί η καλυτέρευση του ήθους γίνεται αιτία να καλυτερεύσει η πολιτεία, [«Ότι μεν ουν τω νομοθέτη μάλιστα πραγματευτέον περί την των νέων παιδείαν, ουδείς αν αμφισβητήσειε· και γαρ εν ταις πόλεσιν ου γιγνόμενον τούτο βλάπτει τας πολιτείας… αεί δε το βέλτιον ήθος βελτίονος αίτιον πολιτείας», Πολιτικά Θ 1337 a11]».


Α. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ. (1987). Ανθρωπιστική Παιδεία. Αθήνα. Δημ. Ν. Παπαδήμα, σ. 162. 

Στη Φιλοσοφία υπάρχει πάντα ένα ερώτημα

«…εγκαταλείπουμε ως ένα σημείο το ζώο. Μα όμως 
το αίνιγμα ολοένα παφλάζει στην καρδιά μας».


ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ. (1994). «Φιλοσοφώντας», στο: Τα Ποιήματα (1979– 1991), τ. Β΄. Αθήνα: Ίκαρος, σ. 287.

Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου 2018

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Στο σημερινό μάθημα Φιλοσοφίας, προετοιμάζοντας τους μαθητές μου για τον 8ο Διαγωνισμό Φιλοσοφικού Δοκιμίου που κάθε χρόνο γίνεται από το Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πατρών, στον πίνακα γράφτηκε το εξής μικρό απόσπασμα: «Η Φιλοσοφία επιδιώκει τα “χαλεπά ” κι όχι τα “ράδια”. Ο δρόμος του φιλοσοφικού στοχασμού είναι ανηφορικός και δύσβατος». Ομολογώ πως το εν λόγω απόσπασμα, αντλημένο από το βιβλίο: Ιστορία της Φιλοσοφίας: Με σύντομη εισαγωγή στη Φιλοσοφία, εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1984, σ. 245, του αειμνήστου καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ Νίκου Ματσούκα, λειτούργησε θετικά, ενθαρρύνοντας τους μαθητές στο να δηλώσουν συμμετοχή στον παραπάνω διαγωνισμό. Κι αυτό διότι σε εμάς τους δασκάλους έγκειται πως προς τους μαθητές μας θα δείξουμε εκείνη την ατραπό, η οποία θα τους απεγκλωβίσει από τον καθημερινό στροβιλισμό γύρω από την τεχνολογία και την πληροφορική των συστημάτων, τη χρησιμοθηρική εν τέλει εκπαίδευση, ούτως ώστε να τους δώσουμε τη δυνατότητα να θέτουν φιλοσοφικά ερωτήματα, τόσο για τον άνθρωπο όσο και για τον κόσμο. 


ΡΕΝΕ ΜΑΓΚΡΙΤ, «Η ανθρώπινη διάσταση II» (1935)· καμβάς. Βρυξέλλες, Συλλογή M.me E. Happe-Lorgs· [Τζούλιο Κάρλο Αργκάν. (2013). Η Μοντέρνα Τέχνη, μτφρ. Λίνα Παπαδημήτρη, πρόλογος Νίκος Κεσσανλής. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σ. 529].