Δευτέρα 6 Σεπτεμβρίου 2021

Κίρκεγκωρ: στοχασμός και υποκειμενικότητα

«Ένας ειδωλολάτρης, λέει ο Κίρκεγκωρ, που προσεύχεται “εν πνεύματi και αληθεία» (Iω. 4,23-24)”, μολονότι το αντικείμενο της προσευχής του είναι ένας θεός ψεύτικος, στην πραγματικότητα πιστεύει στον αληθινό Θεό· αντίθετα, ένας χριστιανός που προσεύχεται στον αληθινό Θεό, αλλά δεν προσεύχεται πραγματικά, στην πραγματικότητα πιστεύει σ’ ένα είδωλο! (Concluding Unscientific Postscript, σ. 179-180). Όμως, στην πραγματικότητα ούτε καν αυτή τη διάκριση δεν μπορούμε να κάνουμε, γιατί δεν μπορούμε να υιοθετήσουμε μια στάση ζωής αντί για μιαν άλλη, αν δεν έχουμε κάποιο κριτήριο για να διακρίνουμε ανάμεσα στις διάφορες στάσεις· δεν μπορούμε ν’ αποφασίσουμε πως πρέπει να πράττουμε, αν δεν προσδιορίσουμε ποιο είναι το αντικείμενο της πράξης μας και των στάσεών μας. Δεν μπορούμε απλώς να πιστεύουμε σε κάτι, χωρίς να γνωρίζουμε τίποτα σχετικά με το τι είναι αυτό στο οποίο πιστεύουμε».


ΜΑΞ ΤΣΑΡΛΣΓΟΥΟΡΘ. (2014). Φιλοσοφία και Θρησκεία. Τυπολογία των σχέσεών του από την αρχαιότητα έως σήμερα, μτφρ. Χρήστος Τριανταφυλλόπουλος, επιμέλεια Γιάννης Α. Δημητρακόπουλος. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σσ. 254-255.