Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
Δεν χωρά αμφιβολία ότι η μελέτη φιλοσοφικών κειμένων από μαθητές Λυκείου είναι άθλημα ανάγνωσης και προσπάθεια κατανόησης του κόσμου και του ανθρώπου. Διδάσκεται η Φιλοσοφία στο Λύκειο και ως μάθημα Γενικής Παιδείας είναι ενταγμένο στο Πρόγραμμα Σπουδών της Β΄ Λυκείου. Όμως, δεν λείπουν τα προβλήματα ως προς τη διδασκαλία της. Αυτά είναι τα εξής: α) άρνηση αρκετών φιλολόγων να ανάλαβουν τη διδασκαλία της, β) ξεπερασμένος τρόπος διδασκαλίας, γ) διδασκαλία ως δεύτερη ανάθεση μαθήματος σε θεολόγους, δ) δυσκολία δημιουργικής ένταξης των πρωτογενών πηγών – κειμένων στο δοκιμιακό περιεχόμενο του βιβλίο του μαθητή, με αποτέλεσμα τη γνωστή διδακτική εικόνα, όπου σελίδες επί σελίδων, για μια σειρά φιλοσοφικά ζητήματα, να διδάσκονται με δασκαλοκεντρικό τρόπο (ο δάσκαλος πομπός και οι μαθητές δέκτες). Αυτή είναι μια σφαιρική θα λέγαμε εικόνα διδασκαλίας του μαθήματος της Φιλοσοφίας (στο εξής μτΦ) στη Β΄ Λυκείου, παγιωμένη εδώ και αρκετά χρόνια χωρίς να αλλάζει σχεδόν τόποτα. Υπάρχουν, βέβαια, οι εξαιρέσεις. Μαθητές που ενδιαφέρονται για το φιλοσοφικό στοχασμό και εκπαιδευτικοί που πραγματικά πιστεύουν στην πολυσύνθετη μορφωτική δύναμη της Φιλοσοφίας στη ζωή των ανθρώπων. Στην προκειμένη περίπτωση ετούτο το ενδιαφέρον δεν το καλύπτει μόνο το μτΦ. Το καλύπτουν και άλλες δραστηριότητες, συναφείς με το μτΦ: μαθητικοί διαγωνισμοί, διαθεματικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις φιλοσοφικών εννοιών και ζητημάτων. Αν και μεμονωμένοι αυτοί οι διαγωνισμοί, και ελάχιστες οι διαθεματικές – διεπιστημονικές προσεγγίσεις, προβάλλουν το μτΦ ως μια πνευματική και πρακτική συνάμα άσκηση για ερμηνεία και εξήγηση πραγμάτων που συνθέτουν ολάκερο τον κόσμο.
Το Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πατρών, εδώ και μια δεκαετία, συμβάλλει τα μέγιστα στην αξιοποίηση του μτΦ όχι μόνο εντός των τειχών των σχολικών τάξεων αλλά και εκτός των τειχών τους. Οι 11 Πανελλαδικοί Μαθητικοί Διαγωνισμοί Φιλοσοφικού Δοκιμίου, που κάθε χρόνο με επιτυχία διοργανώνει αποδεικνύουν γιατί το μτΦ βάζει τους μαθητές σε σκέψεις για τη ζωή και το νόημά της, για το τι γνωρίζουμε και πως θεμελιώνονται οι γνώσεις μας, ποια είναι τα κριτήρια της αλήθειας και της επιστήμης, κ.λπ.
Το εφετινό θέμα του 11ου κατά σειρά διαγωνισμού αφορούσε τις έννοιες της αίσθησης, της νόησης και της γνώσης, θέτοντας στους μαθητές που συμμετείχαν σ’ αυτόν μια σειρά επίμονων ερωτημάτων: α) Ποιές αξιώσεις συνδέουμε με το αίτημα της γνώσης; β) Πώς διαφέρει η αίσθηση από τη νόηση; γ) Πώς αποδεικνύεται ότι η αίσθηση δεν επαρκεί ως αρχή της γνώσης; δ) Πώς σχετίζεται ο κόσμος των αισθητών με τον κόσμο των νοητών πραγμάτων; ε) Πώς είναι δυνατόν τα νοητά, που υφίστανται ανεξάρτητα από την ύλη να συμμετέχουν καθοριστικά στον κόσμο των αισθητών; στ) Πώς συμβάλλει η αίσθηση στη γνώση; ζ) Ποιά από τις δύο αρχές έχει προτεραιότητα στη γνωστική διαδικασία; η) Πώς μπορούμε να εννοήσουμε τη συνέργεια των δύο αυτών αρχών, ώστε να αποκαταστήσουμε μια εναία αντίληψη του πραγματικού;
Το Σχολείο μας (Πρότυπο ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου) για ακόμη μια χρονιά, στην προκριματική φάση του εν λόγω διαγωνισμού, είχε τρεις διακρίσεις. Συγκεκριμένα, η Μαρίτα Στεφαννέλλη, μαθήτρια της Γ΄ Λυκείου, πανελλαδικά κατέκτησε την 2η θέση με βαθμό 19,4, η Ευδοκία Κώτη, μαθήτρια της Β΄ Λυκείου την 9η με βαθμό 17,8 και η Μαρίζα Δελλή, μαθήτρια της Α΄ Λυκείου είναι επιλαχούσα με βαθμό 17,6. Αξίζει, εδώ, να σημειώσω πως η Μαρίτα Στεφανέλλη έχει διακριθεί και στους δύο προηγούμενους διαγωνισμούς (προκριματική και τελική φάση). Η τελική φάση του διαγωνισμού, η οποία θα αναδείξει τρεις νικητές, θα γίνει εξ αποστάσεως, στις 18 - 19 Φεβρουαρίου (αναμένονται σχετικές οδηγίες), λόγω των ειδικών συνθηκών της πανδημίας Covid 19.
Και από αυτή τη θέση συγχαίρω τις παραπάνω επιτυχούσες μαθήτριές μου. Συγχαίρω, όμως, όσους μαθητές κι όσες μαθήτριες από το σχολείο μου έλαβαν μέρος σε αυτόν τον διαγωνισμό, θυμίζοντας δύο σημαντικά κατ’ εμέ αποφθέγματα: «Τι ήδιστον; Το επιτυγχάνειν» του Θαλή Μιλήσιου. Και: «Προσπάθησες, απέτυχες. Άνευ σημασίας. Να προσπαθήσεις ξανά. Να αποτύχεις ξανά. Να αποτύχεις καλύτερα» του Σάμουελ Μπέκετ.
Ρενέ Μαγκρίτ, «Η αυτοκρατορία του φωτός», 1954.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου